İngiltere dış istihbarat servisi MI6’nın Başkanı Richard Moore, ” Türkiye, yüzyıllardır olduğu üzere bugün de memleketler arası sistem açısından kritik ve büyük bir ehemmiyete sahip ülke.” dedi.
Görevi sona eren ve MI6 Başkanlığını yakında Blaise Metreweli’ye devredecek Moore, İngiltere‘nin İstanbul Başkonsolosluğunda hitapta bulundu.
Türkiye‘ye öğrencilik yıllarında Türkçeyi öğrenmek için geldiğini anlatan Moore, daha sonra İngiltere‘nin Ankara Büyükelçisi olarak 2014-2018 periyodunda misyon yaptığını söyledi.
Moore, bugün İstanbul’da konuşmak istemesinin yalnızca duygusal nedenlerle olmadığına işaret ederek, ” Türkiye, yüzyıllardır olduğu üzere bugün de milletlerarası sistem açısından kritik ve büyük bir kıymete sahip ülke.” dedi.
Türkiye
Moore, 7 Ekim 2023 sonrasında Orta Doğu’daki gelişmelere değinerek, kalıcı güvenlik ve refahın hem İsrailliler hem de Filistinliler için iki devletli tahlille sağlanabileceğine dikkati çekti.
Tüm bu bahislerde Ulusal İstihbarat Teşkilatından (MİT) meslektaşlarıyla çalıştığını söyleyen Moore, MİT’in önceki Başkanı Hakan Fidan ve mevcut Lideri İbrahim Kalın ile yakın işbirliği yürüttüklerini lisana getirdi.
“Gizli kalmak için daha açık olunmalı”
Moore, MI6 Başkanlığını devraldığından bu yana ülkesinin ulusal çıkarları için daha sık konuşmaya karar verdiğini, stratejik yaklaşım olarak daha açık olmaları gerektiğine inandığını vurguladı.
MI6 Başkanı olarak son konuşmasında vazifesini sürdürdüğü periyotta yaşanan değişimlere ait Moore, birçok bayanın merkezde, dış vazifelerde ve teknoloji gruplarında liderlik rolleri aldığını ve birinci defa etnik olarak azınlık kökenlere sahip meslektaşlarının üst seviye konumlara terfi ettiğini anlattı.
Henüz çalışanlarının sırf yüzde 40’ının bayan olduğunu ve etnik azınlıkların yüzde 10’un altında yer aldığını belirten Moore, ekonomik olarak dezavantajlı durumdaki tüm ırklardan insanları kuruma çekmeleri için daha fazla uğraş göstermeleri gerektiğini lisana getirdi.
Üniversiteler, yeni kurulan şirketler ve büyük teknoloji firmalarının çalışmalarına ve memleketler arası işbirliklerine gereksinim duyulduğunu kaydeden Moore, MI6 Başkanı olarak, teknoloji alanındaki yeni iştiraklerin önceliği olduğunu vurguladı.
Moore, kuantum bilişimi, yapay zeka ve sentetik biyoloji alanlarında büyük fikirleri olan şirketleri desteklediklerini ve böylelikle ulusal güvenlik kabiliyetlerini güçlendirdiklerini ve ülkede yüksek teknoloji alanında kıymetli istihdam sağladıklarını belirterek, “Bu formda kapalılığın daha da derinlerine çekilmeyerek, yanlışsız iştirakleri kurarak, toplumun her bölümünden işçi istihdam ederek ve karşı karşıya olduğumuz tehditlerin suratına ahenk sağlamak için gereğince açık davranarak önde kalıyoruz.” diye konuştu.
Moore, misyona geldiğinde kullandığı “Gizli kalmak için daha açık olunmalı.” sözünü hatırlattı.
“Zelenskiy’in liderliği kritik kıymete sahipti”
Moore, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Ukrayna’yı, barış ve güvenlik için herkesin bağlı olduğu unsurları savunmalarını destekleme konusunda ön saflarda yer aldıklarına dikkati çekerek, şu değerlendirmede bulundu:
“(Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir) Zelenskiy’nin liderliği kritik değere sahipti. (MI6) Lider olarak birinci haftamda öğlen yemeğinde ağırladığım adamı hatırlıyorum. Siyasette hala hayli yeniydi, denenmemiş ve sınanmamış bir başkandı ancak o vakit bile yüreği ve kararlılığı hissedebiliyordunuz. Onun önder olmasını izlemek, dikkate paha bir ayrıcalıktı. Ona olan hayranlığım sınırsız.”
Moore, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik yaklaşımına ilişkin, “(Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin, boyundan büyük işlere kalkıştı. Kolay bir zafer kazanacağını düşünüyordu ancak o ve başka pek çok kişi Ukraynalıları hafife aldı. Nitekim de Putin’in hareketleri, Ukrayna ulusal kimliğini güçlendirdi ve ülkenin Batı’ya yönelimini hızlandırdı, ayrıyeten İsveç ve Finlandiya’yı NATO’ya katılmaya ikna etti.” sözlerini kullandı.
Rusya-Ukrayna Savaşı başlamadan evvel ABD ve İngiltere‘nin Moskova’nın “askeri yığınak” yaptığına ve akın planlarına ait istihbaratı açığa çıkardığını hatırlatan Moore, bu sayede Rusya’nın birinci ilerleyişinin durduğunu ve Ukrayna’ya dayanak sağlandığını anlattı.
Moore, Çin’in Rusya’ya hem diplomatik hem de çift kullanımlı eserler açısından daima takviye verdiğine işaret ederek, “Bombalarında kullanılan Çin üretimi kimyasallar, füzelerine giren elektronik bileşenler, Putin’in barışın en düzgün seçenek olduğu sonucuna varmasını engelledi.” dedi.
Rusların hepsinin Putin’le birebir görüşte olmadığını savunan Moore, “Bazıları başlarını öne eğip ellerinden geldiğince hayatlarına devam etmeye çalışıyor. Aleksey Navalnıy üzere kimileri açıkça direniyor ve inançları uğruna ölüyor fakat başkaları, bunu MI6 istihbarat görevlileriyle birlikte çalışarak gizlice yapıyor.” diye konuştu.
Moore, Rusya’nın MI6 tarihinin kıymetli bir kesimi olduğuna işaret ederek, “Ülkenin MI6’da özel bir yeri var. MI6, Rus kültürünün birçok muvaffakiyetini bilen ve seven, Nazi Almanyası’na karşı ortak uğraşımızda halkının fedakarlıklarını anlayan ve hürmet duyan bayan ve erkeklerle dolu. Rusya’da paylaşacak gerçekleri ve bunları paylaşma yüreği olan bayan ve erkekleri, MI6 ile irtibata geçmeye davet ediyorum.” sözlerini kullandı.
“Çin’le yapan münasebet istiyoruz”
Moore, Rusya gerilerken Çin’in, global sistemdeki değerli bir aktör, BM Güvenlik Kurulunun daimi üyesi ve bölgesel ittifakları derinleştirmeyi amaçlayan bir ülke olarak 21. yüzyılda yükseleceğini belirtti.
Küresel ortak alanlar, iklim değişikliği, inançlı yapay zeka ve dünya ticareti üzere pek çok alanda Çin’in oynayacağı büyük rollerin bulunduğunu lisana getiren Moore, “İngiltere olarak Çin’le hürmet çerçevesinde ve yapan bir bağlantı istiyoruz.” dedi.
Moore, Çin’in kamuoyuna duyurduğu yerleşik angajman ve müdahale etmeme kurallarına bağlı kalması gerektiğini savundu.
Görev müddeti boyunca İran’ın da değerli rol oynadığını tabir eden Moore, “nükleer silahlardan arındırılmış İran’ın öncelik olmaya devam etmesi” gerektiğini söyledi.
“Gazze’nin barışa gereksinimi var”
“Gazze’nin de barışa muhtaçlığı var.” diyen Moore, bölgede tekrar yapılanmanın gerçekleşmesi ve Filistinlilerin daha fazla acı çekmesinin önlenmesi gerektiğine işaret etti.
Son yıllarda kelamda DEAŞ ve El Kural üzere terör örgütlerinin, kapasitelerini zayıflatmaya yönelik kolektif gayretle ziyan gördüğünü kaydeden Moore, “Ancak DEAŞ ve El Düstur, çevrim içi ortamda şiddet içeren ideolojilerini teknolojiyi kullanarak yaymaya çalışırken tekrar bir ortaya gelmenin, çatışma ve yönetilmeyen alanlardan faydalanmanın, kendilerini tekrar kurmanın yollarını arıyor. Bu terörize etme eforlarını engellemek için çevikliğe ve güzel iştiraklere gereksinimimiz var.” sözlerini kullandı.
Moore, terörle gayret konusunda İngiltere’deki kardeş kuruluşlar ve Türkiye de dahil olmak üzere yurt dışındaki ortaklarla yakın formda çalışmaya devam ettiklerini ve terör tehdidine odaklandıklarını lisana getirdi.
Görevi kendisinden sonra devralacak Metreweli’nin çeyrek asırlık tecrübeye sahip olduğunu anlatan Moore, casusluğun inceliklerini bildiğini söyledi.
Moore, bir istihbarat vazifelisi olarak mesleği boyunca birçok şeyin değiştiğini belirterek, “Kamu hizmetinde geçirdiğim neredeyse 40 yılın akabinde artık pelerinimi asıyor, hayali hançerimi kınına geri koyuyorum ve meşhur yeşil kalemimi teslim ediyorum. MI6’yı yönetmek, hayatımın ayrıcalığıydı.” tabirlerini kullandı.
About The Author
